5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ile ilk defa ceza hukuku anlamında cezalandırılabilir bir fiil olarak düzenlenmiştir. Elbette ki imar kirliliğine neden olma fiiline vücut veren hareketler TCK’da suç olarak kabul edilmeden önce de işlenmekte idi. Fakat bu fiiller sadece kabahat şeklinde nitelendirilip çeşitli idari yaptırımlara tabi tutulmakta idi. Avrupa Birliği Hukukuna uyum çerçevesinde çevreye karşı suçların ceza hukuku yoluyla korunma altına alınması esasında yeni bir olgudur. İmar kirliliğine neden olma fiili de çevreye karşı suçlardan biri olup ceza hukuku yoluyla koruma altına alınması uygun görülmüştür.

İmar kirliliğine neden olma suçu, belediye sınırları içinde veya özel imar rejimine tabi yerlerde hukuka aykırı bir yapı yapılması veya hukuka aykırı yapılan yapının kullanılması için gerekli altyapı hizmetlerinin sağlanmasıyla oluşur.

İmar kirliliği suçu, 5237 sayılı TCK’nın 184. maddesinde “Çevreye Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir. Bu suçta korunan hukuki değer çevredir. İmar kirliliği, topluma karşı işlenen bir suç olarak kabul edildiğinden gerçek veya tüzel kişiler mağdur olarak davaya müdahil olamazlar.

İmar kirliliğine neden olma

Madde-184

(1) Yapı ruhsatiyesi alınmadan veya ruhsata aykırı olarak bina yapan veya yaptıran kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Yapı ruhsatiyesi olmadan başlatılan inşaatlar dolayısıyla kurulan şantiyelere elektrik, su veya telefon bağlantısı yapılmasına müsaade eden kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.

(3) Yapı kullanma izni alınmamış binalarda herhangi bir sınai faaliyetin icrasına müsaade eden kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(4) Üçüncü fıkra hariç, bu madde hükümleri ancak belediye sınırları içinde veya özel imar rejimine tabi yerlerde uygulanır.

(5) Kişinin, ruhsatsız ya da ruhsata aykırı olarak yaptığı veya yaptırdığı binayı imar planına ve ruhsatına uygun hale getirmesi halinde, bir ve ikinci fıkra hükümleri gereğince kamu davası açılmaz, açılmış olan kamu davası düşer, mahkum olunan ceza bütün sonuçlarıyla ortadan kalkar.

(6) (Ek: 29/6/2005 – 5377/21 md.) İkinci ve üçüncü fıkra hükümleri, 12 Ekim 2004 tarihinden önce yapılmış yapılarla ilgili olarak uygulanmaz.

İmar Kirliliği Suçunun Unsurları Nelerdir?

İmar kirliliği suçu, imar mevzuatına aykırı inşa faaliyetinde bulunarak çevreye zarar verici nitelikte hareketlerin yapılmasıyla meydana gelir. İmar kirliliğine neden olma suçu, belediye sınırları içinde veya özel imar rejimine tabi yerlerde şu fiillerle işlenir:

• Yapı ruhsatiyesi alınmadan veya ruhsata aykırı olarak bina yapmak veya yaptırmak

• Yapı ruhsatiyesi olmadan başlatılan inşaatlar dolayısıyla kurulan şantiyelere elektrik, su veya telefon bağlantısı yapılmasına müsaade etmek

• Yapı kullanma izni alınmamış binalarda herhangi bir sınai faaliyetin icrasına müsaade etmek

İmar Kirliliği Suçunun Şikayet Süresi

İmar kirliliğine neden olma suçu, takibi şikayete tabi değildir. Savcılık tarafından kendiliğinden soruşturma yapılarak dava açılır.

İmar Kirliliği Suçunun Zamanaşımı

İmar Kirliliğine Neden Olma Suçunun dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Savcılık makamı tarafından suçun işlendiği tarihten sonra en geç 8 yıl içinde soruşturma başlatılabilir.

İmar Kirliliğine Neden Olma Suçunun Cezası

İmar kirliliğine neden olma suçunun cezası; TCK 184/1 maddesinde yer aldığı üzere bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır.

İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu Adli Para Cezası

İmar kirliliği suçu nedeniyle direkt olarak adli para cezası verilmez. Fakat verilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.

Bu suç nedeniyle idare (Belediyeler) tarafından verilen idari para cezası bir adli anlamdaki ceza hukuku yönüyle bir ceza olmayıp idarenin vermiş olduğu bir yaptırım kararıdır. Bu karara karşı idare mahkemesinde dava açılabilir.

İmar Kirliliğine Neden Olma Suçunda Etkin Pişmanlık

İmar kirliliğine neden olma suçu açsından özel bir etkin pişmanlık hükmü bulunmaktadır. Türk Ceza Kanunu 184/5 "Kişinin, ruhsatsız ya da ruhsata aykırı olarak yaptığı veya yaptırdığı binayı imar planına ve ruhsatına uygun hale getirmesi halinde, bir ve ikinci fıkra hükümleri gereğince kamu davası açılmaz, açılmış olan kamu davası düşer, mahkum olunan ceza bütün sonuçlarıyla ortadan kalkar."

İmar Kirliliği Suçunda (HAGB) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

İmar kirliliği suçunda özel etkin pişmanlık hükmü düzenlenmekle hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilmesi mümkün değildir. Koşulların varlığı halinde hapis cezasının ertelenmesi kararı verilebilir.

İmar Kirliliği Suçunda Görevli Mahkeme

Suçun işlendiği (imara aykırı yapının bulunduğu) yer Asliye Ceza Mahkemesi yetkili ve görevli mahkeme olarak belirlenmiştir.